A. Nguri-uri
Adat Tradisi
1.
Maca
Cepet
Maca
cepet yaiku cara maca sakakeh-akehe teks kanthi wektu sacepet-cepete.
Urut-urutane kanggo nyengkuyung pemahaman wacanan sing diwaca, yaiku:
·
Siapna konsentrasi marang teks wacan.
·
Pahamana dhisik irah-irahane wacan.
·
Wacanen teks kanthi grambyangan lan
golekana gagasan pokok ing saben paragrap.
·
Golekana gegayutane makna utawa teges
antarane irah-irahan karo gagasan pokok ing saben paragrap.
·
Rumusna simpulan saka wacan sing diwaca.
Cara ngetung kecepetane
maca, yaiku:
Maca
grambyangan (skimming) yaiku jinising maca sing merlokake kecepetane mripat
nalika nyawang lan nggatekake materi wacanan. Tujuwane maca grambyangan utawa
skimming, yaiku:
1)
Nemokake materi-materi sing dibutuhake
kanthi cepet, tuladha: goleki jeneng ing buku telpon.
2)
Goleki gagasan umum saka materi kang
diwaca.
2.
Aksara
Baku lan Sandhangan
·
Aksara Jawa Baku
ꦀ
ꦁ ꦂ ꦃ ꦄ ꦅ ꦆ ꦇ ꦈ ꦉ ꦊ ꦋ ꦌ ꦍ ꦎ ꦏ ꦐ ꦑ ꦒ ꦓ
·
Sandhangan
|
No.
|
Wujude
|
Arane
|
Pocadene
|
Tuladha
|
Katrangan
|
|
1
|
ꦶꦶꦶꦶꦶꦶꦶꦶꦶ
|
Wulu
|
I
|
ꦀꦶꦉꦶ
|
Sing
kudu dieling-eling:
1.
2.
Tuladha:ꦏꦾ
|
|
2
|
ꦷ
|
Pepet
|
E
|
ꦊꦷꦉꦷꦏꦿ
|
|
|
3
|
ꦸ
|
Suku
|
U
|
ꦈꦸꦉꦸ
|
|
|
4
|
ꦺ
|
Taling
|
́é
|
ꦺꦉꦺꦉ
|
|
|
5
|
ꦺ
ꦻ
|
Taling
tarung
|
O
|
ꦺꦉꦻꦺꦃꦻ
|
|
|
6
|
ꦼ
|
Cecak
|
...ng
|
ꦉꦃꦼ
|
Diarani
sandhangan panyigeg wanda, sandhangan wyanjaya, lan sandhangan swara.
|
|
7
|
ꦽ
|
Layar
|
...r
|
ꦊꦇꦽ
|
|
|
8
|
ꦾ
|
Wignyan
|
...h
|
ꦇꦈꦾ
|
|
|
9
|
꧄
|
Keret
|
...re...
|
ꦄ꧄ꦆꦷꦐꦿ
|
|
|
10
|
|
Cakra
|
...r...
|
ꦐꦁ
|
|
|
11
|
ꦢ
|
Pengkal
|
...y...
|
ꦺꦄꦻꦺꦊꦢꦽꦻ
|
·
Tandha-tandha liyane
|
No.
|
Wujude
|
Arane
|
Katrangan
|
Tuladha
|
|
1
|
꧋
|
Pada lingsa
|
Koma
|
ꦈ꧄ꦅꦏꦸꦋ꧋
|
|
2
|
꧌
|
Pada lungsi
|
Titik
|
ꦃꦅꦉꦃ꧌
|
|
3
|
꧐
|
Pada pangkat
|
Kanggo ngapit angka
|
꧐ꦐ꧐
|
|
4
|
ꦿ
|
Pangkon
|
Kanggo paten lan bisa dadi pada lingsa
|
ꦏꦓꦁꦿ
|
|
5
|
ꦿ꧋
|
|
Bisa dadi gantine pada lungsi
|
ꦉꦐꦶꦏꦓꦁꦶꦿ꧋
|
|
6
|
|
Adeg-adeg
|
Dienggo wiwitane ukara
|
ꦀꦄꦸꦆꦸꦃꦸ꧌
|
3.
Pasangan
Aksara Jawa
· Pasangan
sing panulise jejer karo aksara baku: ꦔ
ꦛ ꦞ
· Pasangan
sing panulisane ing ngisor aksara baku:
ꦖ
ꦘ ꦙ ꦚ
ꦝ ꦟ ꦠ
ꦣ ꦥ ꦦ
ꦡ ꦗ ꦤ
· Pasangan
sing wujude padha karo aksara baku: ꦃ
ꦐ ꦍ ꦓ
· Pasangan
sing kudu digandheng karo aksara ing dhuwure: ꦕ ꦜ
ꦢ
4.
Aksara
Swara
Aksara
swara digunakake kanggo nulis jenenge wong, kutha, negara, lan liya-liyane.
Aksara sing ditulis nganggo aksara swara mung aksara wiwitan lan ora digunakake
kanggo nulis pasangan.
|
No
|
Wujud
|
Pocapane
|
Tuladha
|
|
1
|
꧕ꦛ
|
A
|
꧕ꦛꦌꦶꦇꦄ
|
|
2
|
ꦑ
|
I
|
ꦑꦸꦋꦶꦺꦍꦻꦺꦁꦻ
|
|
3
|
ꦓ꧗
|
U
|
ꦓ꧗ꦓꦃꦁꦿ
|
|
4
|
꧖
|
E
|
꧖ꦏꦥꦽꦄꦇꦶ
|
|
5
|
ꦈ꧗
|
O
|
ꦈ꧗ꦇꦄ
|
5.
Aksara
Rekan
Aksara
rekan digunakake kanggo nulis tembung-tembung saka manca negari, kayata
tembung-tembung saka basa Arab. Aksara rekan cacahe ana lima, yaiku:
|
No
|
Wujud
|
Pocapan
|
Tuladha
|
|
1
|
ꦄꧏ
|
Kh
|
ꦄꧏꦇꦁꦾ
|
|
2
|
ꦅꧏ
|
Dz
|
ꦅꧏꦉꦔꦶꦌꦾ
|
|
3
|
ꦊꧏ
|
Fa/va
|
ꦊꧏꦺꦀꦅꦾ
|
|
4
|
ꦌꧏ
|
Za
|
ꦌꧏꦄꦆꦿ
|
|
5
|
ꦐꧏ
|
Gha
|
ꦺꦐꧏꦻꦌꧏꦉꦶ
|
6.
Aksara
Murda
Aksara
murda cacahe ana 7. Aksara murda digunakake kanggo nulis jenenge kutha, negara,
papan panggonan, lan jeneng wong kang pantes kinurmatan.
|
No
|
Aksara Baku
|
Aksara Murda
|
Pasangan Murda
|
Tuladha
|
|
|
Latin
|
Jawa
|
||||
|
1
|
ꦁ
|
ꦨ
|
ꦯ
|
Nuswantara
|
ꦨꦸꦇꦜꦁꦚꦃ
|
|
2
|
ꦄ
|
ꦩ
|
ꦩ
|
Kertanegara
|
ꦩꦆꦁꦷꦐꦃ
|
|
3
|
ꦆ
|
ꦈ꧆
|
ꦈ꧆
|
Temanggung
|
ꦈ꧆ꦏꦼꦐꦸꦼ
|
|
4
|
ꦇ
|
ꦫ
|
ꦲ
|
Sukarno
|
ꦫꦸꦄꦽꦺꦁꦻ
|
|
5
|
ꦊ
|
ꦬ
|
|
Paku
Buwana
|
ꦬꦄꦸꦑꦸꦈꦁ
|
|
6
|
ꦐ
|
ꦭ
|
ꦴ
|
Gajah
Madha
|
ꦭꦌꦾꦏꦋ
|
|
7
|
ꦑ
|
ꦮ
|
ꦵ
|
Brawijaya
|
꧂ꦮꦈꦶꦌꦍ
|
7.
Aksara
Angka
|
1
|
ꦐ
|
6
|
꧖
|
|
2
|
|
7
|
ꦉ
|
|
3
|
|
8
|
ꦬ
|
|
4
|
꧕
|
9
|
ꦡ
|
|
5
|
|
0
|
꧔
|
Cara panulisan angka
puluhan, atusan, lan ewonan, yaiku:
·
81 :
꧐ꦬꦐ꧐
·
235 :
꧐꧐
·
1984 :
꧐ꦐꦍꦬ꧕꧐
8.
Basa
Rinengga
Tembung
rinengga yaiku skaa tembung lingga rengga
entuk seselan in, ateges: dipaesi,
dipacaki. Rinengga iku duweni tujuwan supaya endah, bregas, ngresepake. Basa
rinengga uga diarani basa pajangan, basa bregasan, utawa basa pacakan. Basa
rinengga ngemu surasa kaendahan. Dene cara ngrengga basa, kayata:
· Dikandhakake
utawa ditulis nganggo ukara liya sing tetembungane ngemu surasa luwih bregas.
· Sawatara
tetembungane diganti utawa diijoli tembung kawi, tuladha: tandange kaya bantheng
ketaton = tandange kaya andaka kanin
Tuladha
basa rinengga:
1) Katimbalan
ing ngarsaning Pangeran = mati
2) Sakedheping
netra = sadhela banget
3) Kembul
bujana andrawina = mangan
4) Sapa
sing dadya sinambating wewangi = sapa jenengmu
5) Katula-tula
katali = cilaka terus-terusan
Tidak ada komentar:
Posting Komentar